Zo, de laatste open dagen hebben we gehad. Het Fort gaat nu voorlopig dicht. Maar natuurlijk kun je op de hoogte blijven van de ontwikkelingen omtrent de verbouwing en ik blijf ook vertellen over de geschiedenis. Het staat allemaal in de nieuwsbrieven die gaan komen.
Omdat er zoveel te vertellen is over alleen al de bomvrije kazerne, doe ik dat verdeeld over meerdere nieuwsbrieven. Heb je de vorige nieuwsbrief gelezen? In deel 1 ging het namelijk over de buitenkant van de kazerne, het algemeen gebruik en de ruimtes 1 en 2. Wandel je met mij mee? Ik ga je weer allerlei interessante weetjes vertellen.

Plattegrond bomvrije kazerne Fort Buitensluis

Licht en ventilatie

Ja, hoe zat het daar eigenlijk mee rond 1884? In de oorspronkelijke opzet werden de vertrekken geventileerd door de schietgaten en door de ventilatieopeningen die bij elk tweede ruimte aan de bovenzijde in de buitengevel waren aangebracht. Door het inhakken van de vensters in 1884 is de lucht- en lichtvoorziening van de vertrekken aan de noordzijde sterk verbeterd. Dit was ook nodig omdat bij de vertrekken aan de zuidzijde, die achter de aarden wal schuil gingen, de ventilatiemogelijkheid werd verminderd met het afsluiten van de schietgaten.

Om zoveel mogelijk vertrekken van daglicht en lucht te kunnen voorzien heeft men in 1884 ook bij de ruimten 10 en 16 nog een schuin naar boven toe oplopend venster uitgehakt. Deze licht- en luchtvoorzieningen zijn inmiddels dichtgemetseld. Op grond van foto’s is aan te nemen dat dit in het midden van de 20ste eeuw is gebeurd. Alle vensters in de gevel zijn ingehakt bij de verbouwing van 1884.

oorspronkelijk schietgat trappentoren Fort Buitensluis

Op de foto zie je een van de oorspronkelijke schietgaten in de traptoren. Aan de binnenzijde waren de schietgaten afgesloten door een kozijn met raam. Bij een deel van de schietgaten zijn de kozijnen nog aanwezig en bij een enkel kozijn is ook het raam nog intact.

De volgende foto geeft een detail van één van de schietgaten in ruimte 11. De schietgaten aan de zuidzijde zijn in verband met de aanaarding aan de buitenzijde dichtgezet.

schietgat Fort Buitensluis

Verlichting

In de oorspronkelijke situatie werd ook licht verkregen door olielampen, die werden opgehangen aan in het gewelf opgenomen ogen. Het oog is hier nog te zien, links van de later aangebrachte elektrische lamp.

ophanging olielamp Fort Buitensluis

Verwarming

In principe zijn alle verblijfsvertrekken voorzien van een rechthoekig rookkanaal ten behoeve van een kachel. Behalve die rookkanalen waren er geen andere openingen uitgespaard om de trek te bevorderen of om de rookkanalen schoon te houden. De rookkanalen komen uit in schoorstenen op het gebouw.

Rookgasafvoer Fort Buitensluis

Detail van de rookgasafvoer in ruimte 11. In bijna alle vertrekken is een dergelijk kanaal in de muur uitgespaard.

Hier zie je een overzicht van de schoorstenen die op het dak van de bomvrije kazerne staan. De grotere schoorstenen horen bij de drie fornuizen die in de keukens stonden. Daarover vertel ik later meer.

schoorstenen dak Fort Buitensluis

Ruimtes 3 en 4

De langgerekte ruimtes werden door de manschappen gebruikt, waarschijnlijk om te eten en te slapen. Voor 1884 waren de voor en achterzijden alleen voorzien van de schietgaten. Nadat in 1884 de aarden wal tegen de kazerne was aangebracht zijn de schietgaten aan die achterzijde (zuidzijde) dichtgemaakt en aan de voorzijde vergroot tot vensters. Dat gaf meer licht en ventilatie in de kazerne.

Op onderstaande foto zie je de achter- of zuidwand van ruimte 3. Net als de zuidwand in ruimte 4 zijn hier 2 schietgaten voor geweer en 1 voor het geschut dichtgemaakt.

zuidwand ruimte 3 Fort Buitensluis

Deze foto geeft een overzicht van het noordelijke deel van ruimte 3. Net als in ruimte 4 zie je hier de vensters die in 1884 zijn gemaakt van de schietgaten.

Noordelijk deel ruimte 3 Fort Buitensluis

Beide ruimtes hebben doorgangen naar ruimtes 1 en 2 en naar de halfronde gangen 5 en 6. De openingen werden afgesloten door een dubbele schuifdeur. De meesten daarvan zijn bewaard gebleven.

Binnendeur Fort Buitensluis

In de oorspronkelijke bouw in 1861 had de kazerne slechts een beperkt aantal binnendeuren. De middelste doorgangen in de rechte muren van de ruimten 1-4 waren uitgevoerd als een dubbele schuifdeur. De twee delen van de deur schoven over een in de vloer opgenomen metalen geleider weg in nissen of gleuven, uitgespaard in de muur.

Bij de verbouwing van 1884 heeft men een flink aantal nieuwe binnendeuren (en -vensters) toegevoegd. Deze zijn geplaatst in oude doorgangen die verder met metselwerk zijn dichtgezet. Bij de binnendeuren zijn nu drie typen te onderscheiden. Twee typen stammen uit de bouwtijd van 1861 (dubbele openslaande deur; dubbele schuifdeur) en de derde is toegevoegd bij de verbouwing van 1884 (deur met kussenpaneel en ruiten).

Binnendeur Fort Buitensluis

Hier zie je een voorbeeld van één van de bij de verbouwing van 1884 toegevoegde binnendeuren met kussenpaneel en ruiten. Deze deur bevindt zich in de doorgang tussen de ruimten 6 en 15.

Op de volgende foto zie je dat tussen de ruimten 6 en 14 de oorspronkelijke doorgang in 1884 is dichtgezet door een muur met openslaande ramen. 

Oorspronkelijke doorgang Fort Buitensluis

In de ruimtes 14 en 15 zat de keuken. Daarover in een volgende nieuwsbrief meer…

Vond je het weer interessant?

Kom dan de volgende keer weer. Dan neem ik je mee naar de ruimtes 7 t/m 11. De keer daarna naar 12 t/m 15. Er is nog zoveel te vertellen!

Janet
Gids van Fort Buitensluis